Wat voor functies heeft cortisol eigenlijk in je lichaam?

Cortisol is een belangrijk hormoon dat je lichaam aanmaakt, maar wat voor functies heeft het eigenlijk in je lichaam? In deze FAQ worden de volgende vragen beantwoord:

Wat is cortisol?

Cortisol is een steroïdhormoon, dat wordt aangemaakt in de bijnierschors uit cholesterol. Het zorgt ervoor dat je voor een langere tijd alert of geconcentreerd blijft. Cortisol speelt ook een belangrijke rol bij verschillende processen in het lichaam. Het heeft invloed op de koolhydraathuishouding, vetstofwisseling en de eiwitomzetting.

Het werkt ontstekingsremmend en heeft invloed op het immuunsysteem. Verder is cortisol ook belangrijk voor je slaap- en waakritme. Net voordat je wakker wordt stijgt je cortisolniveau, dit zorgt ervoor dat je in een actiestand komt. Je kan alles doen wat je op een dag hebt gepland en hebt hier voldoende energie voor.

Gedurende de dag neemt je cortisolniveau steeds verder af en aan het einde van de avond zou het voldoende afgenomen moeten zijn dat je tot rust komt en in slaap valt.

Wat is de invloed van cortisol bij gezonde stress?

Cortisol wordt ook wel het stresshormoon genoemd, omdat het extra wordt aangemaakt bij elke vorm van stress, zowel fysiek als psychologisch. Het zorgt ervoor dat bepaalde eiwitten in spieren wordt afgebroken waarbij aminozuren vrijkomen.

Hiervan kan glucose (energie) worden gemaakt. Deze energie zorgt ervoor, dat het lichaam weer in rust komt. Op het moment van stress komt adrenaline en noradrenaline vrij om het lichaam alerter te maken, zodat je beter kan presteren.

Cortisol zorgt ervoor dat het verlies van energie weer wordt gecompenseerd.

Wat is de invloed van cortisol op langdurige stress?

Als je voor een langere periode veel stress hebt (chronische stress), is de productie van cortisol langdurig te hoog. Er zit dan te veel cortisol in het bloed en raakt de hormoonhuishouding ontregeld. Onze hersenen worden minder gevoelig voor de gelukshormonen dopamine en serotonine.

Teveel cortisol tast ons immuunsysteem aan. Hierdoor kun je slecht slapen, kan je extreem vermoeid raken, klachten krijgen en heb je weinig tijd om te herstellen. Als dit te lang aanhoudt kan je bijnier uitgeput raken, dit wordt ook wel een "burn-out" genoemd.

Als je cortisolwaarde continu te hoog is in je lichaam kan dit dus een waarschuwing zijn voor een naderende burn-out.

Heeft voeding invloed op je cortisolwaarde?

Voeding kan een positieve invloed hebben op het cortisolniveau. Zorg voor voldoende inname van omega-3 vetzuren. Het lichaam maakt dit zelf niet aan.

Omega-3 vetzuren zorgen voor verminderde afgifte van cortisol en hebben dus een positieve invloed op stress en angst. Omega-3 vetzuren zitten o.a. in zalm, noten, groene bladgroenten en koolsoorten etc.

Heeft beweging invloed op je cortisolwaarde?

Beweging heeft zeker een invloed op je cortisolwaarde. Als je regelmatig een matig intensieve training doet, waarbij de ademhaling omhoog gaat, maar er nog wel gepraat kan worden, verhoogt dit de activiteit van de hippocampus (deel hersenen).

Deze oefent een blijvende remmende werking op de bijnier. De remmende werking kan zelfs toenemen. De aanmaak van cortisol neemt af en de stress vermindert. Zorg voor voldoende rust om overtraining te voorkomen.

Hebben slaap en ontspanning invloed op je cortisolwaarde?

Cortisol heeft een dagelijks 24-ritme. De spiegel is rond 9 uur ‘s ochtends het hoogst en neemt dan weer af en bereikt het laagste niveau rond middernacht. Op deze manier is het cortisol in balans.

Indien het cortisolritme niet meer in balans is, kan dit leiden tot slaap- en gezondheidsproblemen. Het is daarom belangrijk als je veel stress ervaart, dat je voldoende nachtrust krijgt, een vast slaapritme hebt. Verder is algemene ontspanning ook erg belangrijk tegen stress.

Zo is het verstandig om jezelf af en toe wat rust en ontspanning te geven als je merkt, dat je last hebt van stress. Op die manier krijgen je hersenen en lichaam de tijd om te rusten, zodat je daarna weer de focus hebt om goed de dag door te komen.